Samenvatting
Dit Water- en Klimaatadaptatieplan beschrijft hoe de gemeente Enschede omgaat met water en riolering en wat er wordt gedaan om Enschede voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering.
De gemeente Enschede werkt samen met inwoners, ondernemers en partners aan een stad waar iedereen graag wil zijn en (ver)blijven. Water is belangrijk in ons leven en in onze omgeving. Daarom heeft de gemeente bepaalde verantwoordelijkheden en taken op het gebied van water. We beschrijven hier hoe wij invulling geven aan onze zorgplichten op het gebied van afvalwater, regenwater en de grondwater.
Het veranderende klimaat heeft op verschillende manieren effect op ons water. Na hevige regenbuien is er bijvoorbeeld soms te veel water en in droge hete zomers te weinig. Hoe we de gemeente aanpassen aan het weer van de toekomst staat beschreven in dit Water- en Klimaatadaptatieplan.
Enschede wil een aantrekkelijke stad zijn en blijven om in te wonen, leven en werken. Ons water- en klimaatadaptatiebeleid draagt bij aan de strategische opgave ‘Duurzame en groene stad’ van de gemeente Enschede. Het is een uitwerking van de Watervisie Enschede 2013-2025 voor de komende vijf jaar en vormt een bouwsteen voor de Omgevingsvisie.
Doelen voor water- en klimaatadaptatie
Veilige, gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor mens, dier en plant
Goede riolering is noodzakelijk voor de gezondheid van mens, dier en plant. Zij moeten zo weinig mogelijk in contact komen met afvalwater. Dit doen we door gebouwen aan te sluiten op de riolering en zoveel mogelijk te voorkomen dat water op straat komt te staan door overstroming van het rioolstelsel bij zware regen.
We streven naar een grondwaterstand die in balans is. Hij moet laag genoeg zijn om overlast bij gebouwen of gezondheidsklachten te beperken. En hoog genoeg zijn om verdroging van de grond tegen te gaan. De kwaliteit van het grondwater moet goed genoeg zijn om het zonder risico te gebruiken. Wat ‘goed genoeg’ is hangt, af van de plek en het gebruik van het grondwater.
We maken ruimte voor groen en water en zorgen goed voor onze beken, sloten en vijvers. Dit doen we op een natuurvriendelijk manier zodat we steeds meer verschillende soorten planten en dieren krijgen. Ook laten we water zo veel mogelijk zien en maken het water en zijn omgeving aantrekkelijk met groen. Dit vergroot de kwaliteit van de omgeving en dat nodigt mensen uit om te bewegen, elkaar te ontmoeten en te ontspannen.
Om de gevolgen van extremer weer op te vangen pakken we gebieden aan die een groot risico op wateroverlast lopen. Nieuwbouw richten we direct klimaatbestendig in. Als we iets in de openbare ruimte veranderen, verbeteren we meteen ook de klimaatbestendigheid van dat gebied. Ook moedigen we, door middel van voorlichting en subsidies, inwoners, ondernemers en organisaties in die wijken aan om hun gebouwen en terreinen aan te passen aan het weer van de toekomst.
Acceptabele risiconiveaus
In Enschede werken we volgens de systematiek van risicogestuurd beheer. Dat betekent dat we beslissingen over waar en hoe we aan de slag gaan nemen op basis van mogelijke risico’s. Voor rioolvervanging, regenwateroverlast, grondwateroverlast, droogte en hittestress geldt dat we grote risico’s willen voorkomen of beperken en dat we kleine risico’s accepteren. Dit betekent dat we de plekken met een te groot risico aanpakken om daar het risico te verlagen tot het acceptabele niveau.
Acceptabele rioolheffing
Het geld om de plannen uit het Water- en Klimaatadaptatieplan uit te voeren komt uit de ‘rioolheffing’. Volgens de wet mogen we niet meer rioolheffing ontvangen dan we daadwerkelijk nodig hebben. We bepalen de hoogte van de heffing op basis van de kosten die nodig zijn om riolen, gemalen en andere onderdelen van het watersysteem te onderhouden, te vervangen en uit te breiden als dat nodig is. En de kosten om ons watersysteem klaar te maken voor het extreme weer van de toekomst.
Aanpak
De aanpak om deze doelen te bereiken bestaat uit zes hoofdlijnen.
-
-
Dagelijks beheer en onderhoud.
De rioleringen in Enschede maken we schoon op het juiste moment en op de juiste manier. Op basis van camera-inspecties wordt bepaald of een riool wordt opgeknapt of vernieuwd. Ook maken we zoveel mogelijk werk met werk. -
Risicogestuurd beheren.
We weten steeds beter wat de risico's op het gebied van water, riolering en het veranderende klimaat zijn. Ook weten we beter op welke plekken in onze gemeente de kans op overlast groot is. Daardoor beslissen we op basis van risico’s waar we aan de slag moeten en/of willen. -
Klimaatbestendig inrichten.
In het Water- en Klimaatadaptatieplan geven we met duidelijke regels en richtlijnen aan wat wij verstaan onder een klimaatbestendige inrichting van nieuwbouw. We ontwikkelen een rekentool die via een website toegankelijk is, die duidelijkheid geeft over wat nodig is om een klimaatbestendige inrichting te maken. Bij een herinrichting van de openbare ruimte maken we het gebied klimaatbestendiger op het moment dat daar aan de slag wordt gegaan. Hiervoor hebben we het zogenaamde ‘klimaatlabel’ ontwikkeld. Afhankelijk van de hoeveelheid verharding, groen en waterberging krijgt een gebied een hoger of lager klimaatlabel. De ambitie is om elke straat of gebied waar wordt gewerkt minimaal 1 klimaatlabel te laten stijgen. -
Aansluiten bij natuurlijke systeem.
We maken gebieden klaar voor het weer van de toekomst door aan te sluiten bij de natuurlijke kringloop van water. Regenwater laten we zoveel mogelijk in de grond zakken in de oude beken die we herstellen en op de plaatsen waar we verharding vervangen voor groen. Hiermee benutten we de sponswerking van de bodem. De beken voeren ook regenwater af tijdens zware buien en grondwater bij een te hoge grondwaterstand. Ook maken we plekken waar water opgeslagen wordt, zoals wadi’s en verlagingen. -
Wijkgericht werken.
Als we ergens maatregelen nemen, kijken we wat we nog meer kunnen doen in de omgeving. Soms kunnen we meteen een groter gebied klimaatbestendiger maken of aanpassingen met elkaar combineren. -
Samenwerken met inwoners, (water)partners en kennisinstellingen.
De plannen voor de veranderingen in wijken of gebieden maken we het liefste samen met woningbouwcorporaties, inwoners, ondernemers, waterpartners, bedrijven voor gas, water en licht en kennisinstellingen. Zo komen we tot breed gedragen plannen. Ook moedigen we bewoners, ondernemers en organisaties aan om op hun eigen terrein aanpassingen te doen. Hiervoor willen we vanaf 1 januari 2022 subsidies beschikbaar stellen.
-
Inkomsten en uitgaven
Het geld om de plannen uit dit Water- en Klimaatadaptatieplan uit te voeren komt uit de ‘rioolheffing’. Voor het berekenen van de rioolheffing maken we onderscheid tussen kleine en grote watergebruikers. Voor beide type gebruikers wordt de rioolheffing op een aparte manier bepaald. In 2022 wordt de rioolheffing in de gemeente Enschede €274,40 per kleinverbruiker. In totaal levert dit €18,15 miljoen op. Dit wordt uitgegeven aan het uitvoeren van taken, zoals het dagelijks onderhoud van de riolering, kosten voor personeel, onderzoeken en belasting over aankopen. Daarnaast betalen we kosten om geldzaken te beheren, zoals rente en afschrijvingskosten. Tot slot gebruiken we inkomsten om nieuwe dingen te kopen om het riool op lange termijn te verbeteren.