5.1 Vergroenen vanuit de gemeente

Dit groenambitieplan geeft inspiratie om samen te vergroenen. Daar zijn verschillende keuzes in te maken. We richten ons in deze paragraaf vooral op een voorzet voor mogelijke investeringen vanuit de gemeente in het vergroenen van de openbare ruimte. Het zijn investeringen die we in elk geval als noodzakelijk zien vanuit bijvoorbeeld bestuurlijke, uitvoeringstechnische of maatschappelijke ontwikkelingen. We maken inzichtelijk hoe we deze investeringen de komende jaren kunnen vormgeven. Alle investeringen en voorstellen zijn dus eerste globale inschattingen van kosten en vragen nog verdere uitwerking en verdieping.

Rond investeringen in het groen zien we onder andere de volgende prioriteiten voor de komende jaren vanuit dit groenambitieplan:

De basisinzet voor groen en biodiversiteit op orde

Ingegeven door noodzakelijke bezuinigingen is er in het verleden regelmatig gekort op de middelen voor groen en biodiversiteit. De benodigde basisinvesteringen in het groen kunnen we daardoor niet meer realiseren. Het is belangrijk voor het vergroenen van Enschede dat deze basisinzet weer op orde komt.

Uitvoeringsgelden biodiversiteit beschikbaar gesteld

Er waren geen gemeentelijke uitvoeringsmiddelen meer voor de basisinzet op biodiversiteit samen met onze partners. Nadat de eerdere uitvoeringmiddelen gestopt waren (Zie: “Discussienota duurzaamheid”, paragraaf “3.1 Biodiversiteit) is bij de zomernota 2021 weer structureel 300.000 euro per jaar beschikbaar gesteld voor een basisinzet op vergroten van biodiversiteit en het werken aan het herstel van het natuurlijk evenwicht in Enschede. Deze basisinzet geven we samen met inwoners, ondernemers en instellingen vorm. Denk daarbij aan acties als “Zo groen” met de aanleg van geveltuinen, ondersteunen van de Groene Loper Enschede en het faciliteren van groene schoolpleinen. Ook gaat het om uitvoeringsmiddelen voor acties die bijdragen aan het herstel van het natuurlijk evenwicht in de stad, zoals noodzakelijke lange termijnacties rond de eikenprocessierups, bescherming van bijzondere soorten en aanpak van invasieve exoten. Het betreft deels buiten investeren en deels 0,5 fte voor het continueren van een coördinator biodiversiteit met partners.

De vervangingsinvesteringen voor het groen leveren een knelpunt op

In de afgelopen jaren is er regelmatig bezuinigd op het groen. Zo ook op de vervangingsinvesteringen voor het groen. Dit zijn de middelen die nodig zijn om slechte of oude beplanting te vervangen. Vanuit eerder onderzoek door Arcadis is berekend dat er voor de vervangingen van het groen jaarlijks minimaal 2,74 miljoen euro nodig was om het groen tijdig te vervangen en gezond te houden. Op dit moment is er voor de vervangingen nog daadwerkelijk een bedrag van ca 740.000 euro voor zowel al het groen, speeltoestellen, trapvelden en straatmeubilair (b.v. banken, prullenbakken enz.). Dit betekent dat we te weinig middelen hebben voor tijdige vervangingen in het openbaar groen.

Beschermen: Het beheer en onderhoud optimaliseren

De jaarlijkse kosten voor de verzorging (beheer en onderhoud) van het openbare groen brengen we jaarlijks in beeld via de paragraaf 'Onderhoud kapitaalgoederen' van de gemeentelijke planning en control producten. zie www.enschede.nl/koers053.
Het gaat hieronder om aanvullende investeringen om dit beheer en onderhoud van het openbare groen verder te optimaliseren. Het gaat dan bijvoorbeeld om:

Onderhoud optimaliseren, zoals bospercelen
Het onderhoud van de openbare ruimte vraagt verdere optimalisatie. Denk bijvoorbeeld aan het verbeteren van het onderhoud van de bospercelen in Enschede. Om dit te bereiken is er via het amendement "optimalisatie onderhoud openbare ruimte" bij behandeling van de zomernota 2021 inmiddels € 100k beschikbaar gesteld.
Optimaliseren boomverzorging
Het huidige bomenbeheer kan geoptimaliseerd worden door hierin meer te investeren. Denk bijvoorbeeld aan bestaande bomen in de hoofdstructuur waar nodig regulier extra bemesten en beluchten. Of extra onderhoudsmaatregelen treffen, zoals nader onderzoek laten uitvoeren en aanvullende actie uitvoeren bij herstelbare ziekte van waardevolle bomen. Hierbij is het wel belangrijk altijd de mate van benodigde investering in relatie tot de levensduur van de bomen in afweging te houden.
Keuze in kwaliteitsniveaus
In Enschede werken we met onderhoudsniveaus voor de openbare ruimte. Op dit moment geldt voor de hele stad “niveau basis” met uitzondering van het stadserf, waar “niveau hoog” geldt.
Als we de kwaliteit en de uitstraling van het groen daadwerkelijk belangrijk vinden, dan valt te overwegen om het onderhoud kwaliteitsniveau voor het groen te verhogen. Denk aan:
- Singels naar onderhoudsniveau hoog;
- Alle hoofdgroenstructuren (incl. singels) naar onderhoudsniveau hoog;
- Alle groenstructuren (incl. hoofdstructuren) naar onderhoudsniveau hoog;
- Al het groen naar onderhoudsniveau hoog.
Beperken invasieve exoten en plaagdieren
Landelijk en ook in Enschede is er meer inzicht nodig op welke bedreigingen we kunnen verwachten vanuit invasieve plant en dierexoten of andere plaagdieren. We willen hier gestructureerd actiever op inzetten. Zowel in de bestaande samenwerking met de Provincie Overijssel, als vanuit de gemeente zelf. Zo onderzoekt de gemeente Enschede de mogelijkheden van een stresstest voor invasieve dier- en plantsoorten en plaagdieren. Aan de hand van deze ontwikkelingen kunnen we betere keuzes maken in het voorkomen en aanpakken van deze soorten en beter bepalen welke inzet hierop nodig is.

Benutten: Het bestaand groen verbeteren

Het gaat hierbij om investeringen om de functies die groen kan hebben beter te benutten en bestaand groen te verbeteren. Denk aan:

Meer variatie aanbrengen en groen toevoegen
Kwalitatief vergroenen vraagt meer variatie in het groen. Dit vraagt het actief toevoegen van groen in de bestaande (en ook de nieuwe) openbare ruimte. Denk daarbij aan bomen, heesters, bloemen en gras of “natte” beplanting.
Stadsparken vergroenen
Onze stadsparken zijn de groene parels van de stad. Voor een deel liggen er al visies voor deze parken vanuit bijvoorbeeld de parkcommissies. Zoals bij het G.J. van Heekpark, die de afgelopen jaren een ware groene metamorfose onderging. Het Abraham Ledeboerpark met het Wageler, waar door een nieuwe vereniging van gezamenlijke gebruikers van het gebied samen met de gemeente gewerkt wordt aan het vergroten van de betekenis van het gebied voor biodiversiteit, beleving, stadslandbouw en educatie. Of het Volkspark waar recent een visie voor is opgesteld en er nog uitvoeringsmiddelen nodig zijn. Voor een aantal parken moeten nog visies worden opgesteld. Deze visies zijn namelijk belangrijk om de huidige waarden van het park te bewaren en tegelijkertijd de functionaliteit van het groen te vergroten. Daarnaast vraagt de uitvoering van deze visies ook aanvullende middelen.
Voor de gemeentelijke gedenkparken en begraafplaatsen wordt een aparte visie opgesteld.
Singel vergroenen
De singel is een zeer kenmerkend onderdeel van de Enschedese groenstructuur. De singel vraagt verdere vergroening door het zorgen voor meer variatie in het groen. Dit door het aanbrengen van bijvoorbeeld meer struiken, bloembollen of bloemenlinten en minder vaak en op andere wijzen maaien van het gras. Dit komt ook ten goede van de bomen op de singel.

Bouwen: Nieuw groen toevoegen

Naast het zorgen dat elke nieuwbouw en herinrichting bijdraagt aan het vergroenen van Enschede gaat het hier ook om het actief toevoegen van groen. Denk aan groen om de groene structuur van Enschede te versterken of groen op plekken waar groen ontbreekt. Waarbij ook te denken valt aan de kansen als benoemd in hoofdstuk 4.

Als we kijken naar gebieden zien we urgentie rond het vergroenen van de binnenstad en het vergroenen van de bedrijventerreinen. Waarbij het vergroenen van de bedrijventerreinen deels al meeloopt in de uitwerking van de Visie Werklocaties Enschede in samenwerking met de samenwerkende bedrijventerreinen. Tegelijkertijd is het ook goed om gemeentelijke investeringsmiddelen te hebben om bij gemeentelijke ontwikkelingen ook groene kansen te kunnen benutten of actief groene projecten op te pakken.